ในโลกศิลปะไทยโบราณ สิ่งที่น่าอัศจรรย์ไม่แพ้สถาปัตยกรรมอันโอ่อ่าก็คือพระพุทธรูปและเทวรูปที่สืบทอดฝีมือช่างผู้เชี่ยวชาญมาตั้งแต่สมัยสุโขทัย พุกาม และอยุธยา
วันนี้เราจะพาทุกท่านไปย้อนรำลึกถึงความงดงามของพระพุทธรูปนารายณ์มหาราช ลงรักปิดทอง ที่เป็นผลงานศิลปะอันทรงคุณค่าในสมัยอยุธยาตอนต้น (ราวพ.ศ. 1900-2000)
พระพุทธรูปองค์นี้ประดิษฐานอยู่ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ กรุงเทพมหานคร และได้ถูกยกย่องให้เป็นหนึ่งในชิ้นงานศิลปะที่แสดงถึงความรุ่งเรืองและความสามารถของศิลปินไทยในสมัยอยุธยา
สัญลักษณ์แห่งอำนาจและความศักดิ์สิทธิ์:
พระพุทธรูปนารายณ์มหาราช ลงรักปิดทอง นับเป็นหนึ่งในตัวอย่างที่แสดงถึงการผสมผสานระหว่างศาสนาฮินดูและพุทธศาสนาอย่างลงตัว องค์พระมีท่าทางสง่างามอยู่ในอิริยาบัดทึกขันธ์ (ท่านั่งขัด) ซึ่งเป็นท่าทางของพระพุทธเจ้าหรือเทวรูปในศาสนาฮินดู
พระหัตถ์ทั้งสองวางบนพระอังสา (ตัก) ส่วนพระพักตร์มีลักษณะที่สงบและอิ่มเอิ่ย รายละเอียดบนใบหน้า เช่น คิ้ว เครา และจมูก ถูกแกะสลักอย่างประณีต
ความวิจิตรของงานลงรักปิดทอง:
หลังจากการปั้นพระพุทธรูปด้วยดินเผาแล้ว ช่างก็จะเคลือบด้วย “ชั้น” ของสีและวัสดุที่เรียกว่า “ลงรัก” ซึ่งเป็นสูตรผสมระหว่างกาวไม้กับสีธรรมชาติ หลังจากนั้นก็จะปิดทองคำเปลวบนพื้นผิวขององค์พระ
เทคนิคการลงรักปิดทองนี้ช่วยให้พระพุทธรูปมีพื้นผิวที่เรียบเนียนและสว่างไสว
นอกจากความสวยงามแล้ว การลงรักปิดทองยังช่วยยืดอายุของพระพุทธรูปอีกด้วย
ความลับของศิลปะอยุธยาตอนต้น:
ช่างสมัยอยุธยาตอนต้นได้ดัดแปลงรูปแบบการแกะสลักและเทคนิคการลงรักปิดทองมาจากสมัยก่อนหน้า แต่สิ่งที่ทำให้พระพุทธรูปนารายณ์มหาราช ลงรักปิดทอง เป็นเอกลักษณ์ก็คือ “อารมณ์” ขององค์พระ
องค์พระดูสงบและทรงอานุภาพพร้อมๆ กัน ซึ่งแสดงถึงความสามารถของศิลปินในการถ่ายทอดจิตวิญญาณของศาสนาเข้าไปในงานศิลปะ
ตารางเปรียบเทียบ stylistic features:
ลักษณะ | พระพุทธรูปนารายณ์มหาราช (อยุธยาตอนต้น) | พระพุทธรูปสมัยสุโขทัย |
---|---|---|
ท่าทาง | ท่านั่งขัด | ท่านั่งสมาธิ |
ปาง | บัดทึกขันธ์ | อิริยาบัตต์อื่นๆ เช่น ปางมารวิชัย |
ลักษณะใบหน้า | สงบและอิ่มเอิ่ย | โอ้อ่าและสง่างาม |
เทคนิคการทำ | ลงรักปิดทอง | หินทราย, บล็อคแกะสลัก |
สรุป:
พระพุทธรูปนารายณ์มหาราช ลงรักปิดทอง เป็นหนึ่งในผลงานศิลปะชั้นเยี่ยมของสมัยอยุธยาตอนต้น องค์พระแสดงถึงความเชี่ยวชาญของช่างไทยในด้านการแกะสลักและการลงรักปิดทอง นอกจากความสวยงามแล้ว พระพุทธรูปยังเป็นตัวแทนของความเชื่อทางศาสนาและอารยธรรมไทยโบราณที่สมควรได้รับการอนุรักษ์
คำถาม:
- คุณคิดว่าเทคนิคการลงรักปิดทองมีส่วนช่วยเพิ่มความงดงามให้กับพระพุทธรูปอย่างไร?